Çocuk İhmal ve İstismarının Psiko-Sosyal Etkileri

Görkem Demirdöğer Güller
Klinik Psikolog
Koruncuk Vakfı

• 26 Ocak 2017 tarihinde Van’da 38 günlük bir bebeğe fiziksel şiddet uygulandığı, tecavüz edildiği ve çocuğun öldüğü ortaya çıktı.
• Adana’da 14 yaşında tecavüze uğrayıp uyuşturucuya alıştırılan kız çocuğu, girdiği bunalımdan çıkamayarak 16 yaşında intihar etti.
• Kahramanmaraş’ın Andırın ilçesine bağlı Saygılı köyünde bekâret yüzünden canına kıyan 15 yaşındaki Fatma Korkmaz’ın, 9 yaşındayken komşusunun tecavüzüne uğradığı ortaya çıktı. Evlendiği gece “Bakire değil” diye gönderildiği baba evinde av tüfeğiyle canına kıyan Fatma’nın, intiharından hemen önce annesine 6 yıldır sakladığı sırrını açıkladığı öğrenildi.

Çocuk İhmal ve İstismarı

“Çocuk ihmâl ve istismarı; ana, baba ya da bakım veren gibi bir erişkin tarafından çocuğa yöneltilen, toplumsal kurallar ve profesyonel kişilerce uygunsuz ya da hasar verici olarak nitelendirilen, çocuğun gelişimini engelleyen ya da kısıtlayan eylem ve eylemsizliklerin tümüdür.” (WHO, 1999)

1. İhmal:

• Ebeveynlerin veya çocuğa bakmakla yükümlü olan yetişkinlerin; çocuğun yiyecek, barınma, tıbbi bakım, ilgi, sevgi gibi temel ihtiyaçlarını karşılamaması, bakım yükümlülüklerini yerine getirmemesidir.

2.Duygusal İstismar:

• Çocuğu sözel yolla psikolojik yaralama
• Bağırma, etiketleme, alay etme, suçlama, ilgi göstermeme, çocuk yokmuş gibi davranma, tehdit etme, küsme, isim takma, utandırma

3.Fiziksel İstismar:

• Yetişkinlerin, çocuğun bedenine zarar verecek şekilde davranmasıdır.
• En çok görünen ve yaygın şekilde fark edilen biçimidir.
• Kaza dışı çocuğun bedeninde sıklıkla yara izleri gözlemlenir.
• Vurma, ısırma, tokat atma, tekme atma, boğma, fırlatma, dövme, çocuğun üzerinde sigara söndürme gibi zarar verici davranışları içermektedir.

4. Cinsel İstismar:

• Bir erişkinin kendi cinsel isteklerini tatmin etmek için çocuğu kullanması,
• Çocuk üzerinde güç kullanarak, çocuğu korkutarak, tehdit ederek, kandırarak veya ikna ederek çocukla cinsel yakınlık kurmaya çaba göstermesi ve cinsel haz alması
• Fiziksel temas içermeyen cinsel içerikli konuşma, teşhircilik, röntgencilik, çocuğa cinsel içerikli film vb. gösterme/izletme, cinsel ilişkiye tanık olmaya zorlama, çocukla cinsel ilişki kurma, çocuğa zorla dokunma, çocuğun dokunması için zorlama, çocuğa sürtünme
• Çocuğu pornografik yayınlarda kullanma, çocuğu fuhuşa veya evlenmeye zorlama

İstismarla İlgili Gerçekler

TÜİK (2015) verilerine göre 15-24 yaş aralığında bulunan gençlerin

• %25,4’ü yaşamının herhangi bir döneminde fiziksel şiddete
• %9,5’u cinsel şiddete
• %28,1’i ise hem fiziksel hem de cinsel şiddete maruz kalmıştır

Dünya Sağlık Örgütü ve Ankara Üniversitesi’nin hazırladığı Türkiye’de Üniversite Öğrencilerinde Çocukluk Çağı Olumsuz Yaşam Deneyimleri Araştırması Raporuna (2016) göre erkeklerin % 8,7’si; kadınların ise % 7,2’si çocukluklarında cinsel tacize uğramıştır.

Çocuk ihmal ve istismarını önleme verilerine (2002) göre çocuklara %60 ihmal, %20 fiziksel istismar, %10 cinsel istismar ve %7 duygusal istismar uygulanmıştır.

Cinsel istismar olgularında istismarcının

• %77 olasılıkla aile
• %11 olasılıkla diğer akrabalar
• %5 olasılıkla bakımla ilgisi olmayan kişiler
• %2 olasılıkla ise çocuğun bakımı ile ilgilenen diğer kişiler

Nasıl Anlaşılır? 

• Fiziki muayene
• Gelişim geriliği
• Davranış değişimleri
• Duygu durumu değişimleri
• Oyunlar
• Uygunsuz davranış ve bilgiler
• Doğrudan ifade

İstismarın Etki Alanları

• gelişimsel
• psikolojik
• akademik
• kişilerarası
• sosyal

Uzun Vadeli Sonuçlar 

• İhanet duygusu: İstismarcı çocuğun ona duyduğu güvenin sarsılmasına ve çocukta ihanete uğrama duygularının yerleşmesine neden olur.
• Güçsüzlük: Çocuk istek ve iradesi dışında cinsel amaçlı kullanıldığında ve bunu engelleyemediğinde kendini çaresiz ve aciz hissedebilir.
• Damgalanma: İstismara eşlik eden kötülük, utanç, suçluluk gibi kavramlar zamanla çocuğun benlik algısına karışır ve kendini böyle algılamaya başlar

Riskli Davranışlar

• Alkolizm, Madde kullanımı
• Kendine zarar verme, İntihar × 12
• Riskli, kontrolsüz cinsel ilişkiye girme, sağlıksız ilişki seçimleri,
• Erken gebelik, erken evlenme
• Tekrar Mağduriyet
• İstismar Döngüsü
• Suça Karışma (Şiddet suçları × 2/ Maphus kadınların %31’inde CS)
• Psikiyatrik Bozukluklar

İstismarın fiziksel izleri kısa sürede silinir, duygusal ve bilişsel izleri ise

ÖMÜR BOYU kalır.

 Başvuru Merkezleri

ALO 183 (Sosyal Destek Hattı)

• ALO 155 (Polis)
• En yakın çocuk polis şubesi
• Jandarma Çocuk ve Kadın kısım amirliği 156
• Çocuk İzlem Merkezleri (ÇİM)

(0212 4041500)